Cases

Met verschillende overheden samen werken we met Panorama Zuid-Limburg aan drie concept toekomstbeelden voor Zuid-Limburg in het jaar 2050. Hoe combineren we dan een goed woon- en werkklimaat, bereikbaarheid en ruimte om te recreëren? En op welke manieren kunnen we mogelijk omgaan met opgaven op het gebied van water, natuur en landschap?

De drie concept toekomstperspectieven zijn uiteraard nog niet af. We willen de concepten wel graag met je delen om hier samen verder aan te werken. In een expositie laten we de concept toekomstperspectieven zien. Tijdens diverse inloopmomenten kunnen geïnteresseerden binnenlopen en hier hun eigen ideeën op geven om zo hun visie te geven op de toekomst van Zuid-Limburg.

Vrije inloop

Op vier verschillende locaties in Zuid-Limburg vinden inloopmomenten plaats. Geïnteresseerden kunnen met of zonder afspraak binnen lopen. Op de locaties tonen we een korte introductiefilm met een toelichting op Panorama Zuid-Limburg. Ook hangen er op de locaties posters die de drie concept toekomstperspectieven laten zien aan de hand van uiteenlopende beelden. De onderdelen (oftewel bouwstenen) waaruit de concept toekomstperspectieven zijn opgebouwd, zijn ook te zien. Iedereen kan zelf extra bouwstenen toevoegen (schetsen, tekenen of verwoorden) en de bestaande bouwstenen aanvullen of van commentaar voorzien. 

Kom naar ons toe!

 Vrije inloop is tijdens de openingstijden van de verschillende locaties altijd mogelijk. Op bepaalde tijden zullen we ook met een vertegenwoordiging van de projectgroep Panorama Zuid-Limburg aanwezig zijn. Op www.panoramazuidlimburg.nl staan de locaties, data en tijden dat Panorama Zuid-Limburg te zien is.

Online kan ook

Naast de fysieke inloopmogelijkheden is het ook mogelijk de concept toekomstbeelden online te bekijken en hier op te reageren. Ga naar www.panoramazuidlimburg.nl (vanaf vrijdag online!) en geef hier je reactie. Hier zie je ook wanneer we zelf aanwezig zijn om een toelichting te geven samen met de meest actuele agenda en openingstijden van de verschillende locaties.

Nederland heeft een unieke kans om zich kandidaat te stellen voor de Einstein Telescope: een ondergronds observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven, dat ons land een wereldwijde leiderschapspositie op een baanbrekend wetenschapsgebied kan opleveren.

Internationale spin-off

De Einstein Telescope wordt een unieke Europese onderzoeksfaciliteit én een mondiaal knooppunt voor onderzoek naar zwaartekrachtgolven. Nederland kan enorm profiteren van de impact van de komst van de Telescope en van de innovatieve technologieontwikkeling die daarvoor nodig is. Ook voor de werkgelegenheid en voor het profiel van ons land als internationaal leidende onderzoek-hot spot is de komst van de Einstein Telescope een impuls.

Baanbrekend onderzoekscentrum

Met de eerste waarneming van zwaartekrachtsgolven in 2015 kunnen we het heelal op een geheel nieuwe wijze bestuderen. Tot die tijd konden natuur- en sterrenkundigen het heelal alleen bekijken door naar radiogolven, licht of straling te kijken. Maar met zwaartekrachtsgolven kunnen we de trillingen in de ruimte en tijd zelf waarnemen. Zo kunnen we meer leren over de onontdekte donkere delen van het heelal, en zelfs voor het eerst terugkijken tot vlak na de oerknal.

De Einstein Telescope is het initiatief van meer dan 750 wetenschappers tot het realiseren van een Europees centrum voor onderzoek naar zwaartekrachtsgolven. Provincie Limburg heeft hierin met Nikhef (Nationaal instituut voor subatomaire fysica) een leidende wetenschappelijke positie. Volop kansen voor de wetenschap, de technologiesector én het bedrijfsleven dus.

Locatiekeuze in 2025: Zuid-Limburg kandidaat

De definitieve locatiekeuze is rond 2025 voorzien. Zuid-Limburg is in beeld als één van de mogelijke vestigingslocaties vanwege de unieke bodemsamenstelling en rust. De andere kandidaat is Sicilië. Er is inmiddels een krachtig samenwerkingsverband van instituten en een onderzoeksprogramma opgebouwd. Met ETpathfinder is een Europees leidend onderzoekscentrum in Maastricht gevestigd. Provincie Limburg ondersteunt Nikhef sinds 2016 bij de stappen tot een kandidatuur. In 2018 heeft het kabinet-Rutte III aangekondigd een beslissing te nemen over deze kandidatuur. Voorts heeft het kabinet zich volop ingezet door het ondersteunen van projecten en overleg met de regeringen in België en Duitsland om te komen tot een gezamenlijke kandidatuur. Het is nu aan een volgend kabinet om daarover spoedig een knoop door te hakken.

Grensoverschrijdende planologische haalbaarheidsstudie

Universiteit Luik neemt namens de wetenschappelijke instituten het initiatief tot een grensoverschrijdende planologische haalbaarheidsstudie. Dat wordt ondersteund door overheden aan weerszijden van de grens. Oplevering van deze studie is voorzien voor medio 2022.

Bij plannenmakerij is er vaak méér aandacht voor wat er bovengronds gebeurt, dan voor de ondergrond. Toch kunnen ingrepen in de ondergrond onherstelbare gevolgen hebben. Bovendien wordt het steeds drukker onder de grond. Tel daar de komst van de Omgevingswet bij op, en je snapt dat er alle aanleiding is om extra aandacht te hebben voor de ondergrond. Net als eerder in Maastricht, deed de Provincie Limburg daarom in Venlo de pilot Ondergrond in Beeld. Het inspiratiedocument ‘Grond voor Inspiratie’ is het mooie resultaat.

“De ondergrond biedt kansen, ruimte voor oplossingen. We kunnen hem benutten in dienst van de energietransitie of de klimaatadaptatie. Tegelijkertijd is het belangrijk om de natuurlijke kwaliteiten van de ondergrond te beschermen. Denk bijvoorbeeld aan ons grondwater. Het is dus essentieel om bij alles wat je doet de balans te zoeken tussen benutten en beschermen. Daar gaat het in de pilot Ondergrond in Beeld om”, vertelt projectleider en coördinator Bodem en Ondergrond bij de Provincie Limburg Frank Lonnee.  Zijn collega Ingrid Dupuits, beleidsmedewerker Bodem en Ondergrond begeleidde samen met Frank de pilot in Venlo.

Ondergrond én bovengrond zijn één geheel

Ingrid: “Alle overheden spelen een rol als het gaat over de ondergrond. Ze werken in elkaars verlengde. De Nationale Omgevingsvisie, de provinciale en de gemeentelijke zijn complementair. Bert Senden, projectmanager implementatie Omgevingswet bij de gemeente Venlo, zag de pilot daarom als één van de bouwstenen voor de Omgevingsvisie van de gemeente Venlo. Hij nodigde samen met Micha Brouns, beleidsadviseur bodem bij de gemeente Venlo, alle mogelijke disciplines uit om deel te nemen aan de bijeenkomsten. Mensen van Ruimtelijke Ordening, archeologen, maar ook medewerkers die binnen het Sociaal Domein werken.” Frank: “Het was heel mooi om te zien wat er gebeurt als zo’n gevarieerd gezelschap samen aan het werk gaat. Als een van de eerste opdrachten werd er gekeken naar de ondergrondkwaliteiten van Venlo. Iedereen kon aangeven welke van de 24 kwaliteiten een rol speelde bij zijn werk. Archeologische waarden, bijvoorbeeld, of wortelruimte voor bomen, geothermie, drinkwatervoorraad, landschappelijke en ecologische diversiteit. Die variatie aan kwaliteiten maakte meteen duidelijk dat je de verbinding moet zoeken als je plannen gaat maken. Het was voor velen een eye opener, die tot veel enthousiasme leidde.” Ingrid: “Je ontdekt dat de ondergrond een samenhangend systeem is. En dat je de ondergrond én de bovengrond als één geheel moet zien.”

De kracht zit in de eenvoud

Frank en Ingrid hadden tijdens het hele proces alleen een faciliterende rol. Frank: “De mensen van de gemeente zijn vanuit de maatschappelijke opgaven van Venlo aan de slag gegaan. Ze maakten daarmee echt maatwerk voor hun eigen gemeente. ‘Grond voor Inspiratie’ laat zien waar Venlo voor staat. Het is een inspiratieboek dat uitnodigt om de verbinding te zoeken. Om mensen met specifieke kennis te bevragen. Daarnaast biedt het tools om projecten te begeleiden zodat je tot een integraal product kunt komen.” Ingrid: “De kracht zit in de eenvoud. Je kijkt naar de maatschappelijke opgaven, naar de ondergrondkwaliteiten en de kansen en vervolgens ga je aan de slag met acties om je ambities voor elkaar te krijgen.”

Bert en Micha kijken met een positief gevoel terug op het proces en het eindresultaat! 

“

De taak- en rolverdeling tussen ons, de provincie en het externe adviesbureau was vanaf het begin helder. Iedereen pakte z’n rol goed op. Wij waren blij verrast met de grote opkomst van beleids- en uitvoerende medewerkers bij de eerste plenaire sessie. Samen brachten ze de relevantie van de ondergrond voor onze leefomgeving in kaart. Het resultaat mag er wezen. Vrijwel alle aspecten die je je maar kunt bedenken zijn in het inspiratiedocument omschreven. ‘Grond voor Inspiratie’ is een prima inhoudelijke bouwsteen voor de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan Venlo

“

. 

De Provincie Limburg heeft de pilot Ondergrond in Beeld afgerond in de gemeenten Maastricht en Venlo. In Sittard en de MER-gemeenten Maasgouw, Echt-Susteren en Roerdalen wordt de pilot binnenkort afgerond.

Een van de uitgangspunten van de Omgevingswet is actieve betrokkenheid van belanghebbenden stimuleren, bij voorkeur in een vroeg stadium. Overheden krijgen een meer faciliterende rol. Ambtenaren en adviseurs toetsen minder of een plan in strijd is met de regels, maar denken mee met de initiatiefnemer. Het is de bedoeling dat projecten tot stand komen in dialoog. Elk project kan bijdragen aan een betere omgevingskwaliteit. Sinds 2015 hebben casusteams in het Nationaal Landschap Zuid-Limburg vanuit dit gedachtengoed gewerkt en geoefend. Meerdere gemeenten in Zuid-Limburg hebben ervaring opgedaan met deze aanpak, vooral bij grootschalige agrarische ontwikkelingen. Op basis van de resultaten en een evaluatie van verschillende casusteams is een handige 

Leidraad

 opgesteld. Deze kun je 

downloaden

 onderaan het artikel.

Deze Leidraad is geschreven voor de trekkers van een casus, voor de overige deelnemers in een casusteam en voor de ambtelijke en bestuurlijke opdrachtgevers van de casussen. De Leidraad licht op een logische manier de belangrijkste stappen van het proces van een casusteam toe.

Nieuwe samenwerking

Het werken in casusteams is een logische stap richting een nieuwe samenwerking bij ruimtelijke  opgaven die ook bij de Omgevingswet is voorzien. Om niet te wachten op de invoering van de Omgevingswet, heeft de regio Zuid-Limburg in het kader van het Programma Nationaal Landschap Zuid-Limburg aangegeven op een nieuwe manier te willen gaan samenwerken. Het werken in casusteams is geen doel op zich, maar een groeimodel met voldoende mogelijkheden tot leren en bijsturen.

Wat is werken in casusteams?

Het werken met een casusteam is vooral aan te raden bij complexere ruimtelijke opgaven waarbij verschillende  partijen zijn betrokken. En waarbij sprake is van meerdere (tegengestelde) belangen op het bovenlokale schaalniveau. Vaak is er weerstand uit de omgeving. Bij het werken in een casusteam wordt de planologische afweging en advisering samengebracht in 1 traject in een vroeg stadium van een ruimtelijke ontwikkeling. Dit is anders dan het na elkaar beoordelen van een ontwikkeling vanuit verschillende loketten en partijen.

Het doel is het creëren van begrip en respect voor elkaars belangen, een constructieve houding en medeverantwoordelijkheid. Daardoor ontstaan draagvlak en een ontwikkeling met meer kwaliteit. De opgave is om samen tot een (nog) beter plan te komen. Dit is natuurlijk ook belangrijk voor een initiatiefnemer.

Met deze Leidraad willen we het werken in casusteams verder laten groeien en zo komen tot meer draagvlak en ruimtelijke kwaliteit bij ontwikkelingen in het Nationaal Landschap Zuid-Limburg.