Cases

Samen met een brede blik nieuwe kansen verkennen voor de binnenstad van de toekomst

Hoe ziet de toekomst van de Limburgse binnensteden en dorpskernen eruit? Op 12 juni werd hierover nagedacht en gedroomd tijdens het Limburgse binnenstadslab. Het binnenstadslab dat gezamenlijk werd georganiseerd door de provincie Limburg, RIC (Retail Innovation Centre) en RUIMTEVOLK (bureau voor stedelijke en regionale ontwikkeling) werd druk bezocht. Zo’n twintig binnenstadsmanagers en beleidsambtenaren vanuit de hele provincie kwamen naar Roermond om samen aan de slag te gaan met de opgaven die voor hen liggen, met strategieën voor functiemenging, (her)positionering en nieuwe samenwerkingen.

Doel van het binnenstadslab was om op een interactieve wijze de verbreding van de binnenstadsaanpak te verkennen. Hiervoor ontwikkelde RUIMTEVOLK een ‘Canvas Nieuwe Binnensteden’ waarmee een integrale gebiedsaanpak onder de loep wordt genomen. Een brede aanpak die zich niet alleen richt op retail maar ook op wonen, werken en verblijven in de binnenstad. “Want wie zich in de binnenstad focust op de winkels, mist niet alleen kansen, maar doet het gebied, ondernemers, eigenaren, inwoners en bezoekers tekort. Monofunctionele winkelgebieden hebben hun langste tijd gehad,” aldus Sjors de Vries van RUIMTEVOLK.

Ontwikkelingen, kansen en obstakels werden in beeld gebracht. Dit vormde de basis voor een gesprek tussen binnenstadsmanagers en beleidsambtenaren van de verschillende dorpen en steden. Er werden ideeën uitgewisseld over nieuwe strategieën voor onder andere functiemenging, het behouden van scale-ups en de toename van flexwerkplekken. Ook werd er inspiratie opgedaan over interventies die al in andere Limburgse dorpen en steden worden toegepast. Zoals de klimaatadaptatiestrategie in Weert waar het klimaatbestendig maken van de binnenstad wordt gecombineerd met het in ere stellen van cultuurhistorische elementen. Of de ‘TIP groep’, een adviesgroep bestaande uit omwonenden, ondernemers en lokale organisaties. Deze groep kan bij (ruimtelijke) plannen om advies gevraagd worden en voert ‘binnenstad-scans’ uit, waarbij deze diverse groep door de binnenstad loopt om te kijken wat verbeterpunten zijn. De groep verbindt hier vervolgens acties aan. Inwoners, bedrijven en andere lokale partijen weten immers het beste wat er speelt. Uiteindelijk werd met het Canvas Nieuwe Binnensteden een plan van aanpak verkend: hoe kom je met de verschillende stappen van oriëntatie, coalitievorming en de analyse ten slotte tot visie- en strategieontwikkeling?

Een alsmaar terugkerende conclusie in de gesprekken was dat een sterkere samenwerking de sleutel is waarmee veel bereikt kan worden, zowel op lokaal als regionaal niveau. Als eerste werd het versterken en verbreden van coalities op binnenstadsniveau door de aanwezigen gezien als veelbelovend perspectief. In Limburgse binnensteden wordt al steeds vaker een gebiedsgerichte benadering gekozen voor de binnenstad, met de betrokkenheid van verschillende partijen. Echter wordt de inwoner van de binnenstad nog niet vaak betrokken bij het maken van nieuwe plannen en visies. Verder blijkt het toevoegen van woon- en werkfuncties in de binnenstad zeer kansrijk. Zo werd onder andere het creëren van (flex)werkplekken voor zelfstandigen en start-ups besproken en het multifunctioneel bouwen voor gezinnen, ouderen en jongeren. De binnenstad blijkt namelijk steeds meer een geliefde woonplek.

Ook een sterkere regionale samenwerking met onderlinge concurrentiekracht biedt kansen. Het kan onnodige concurrentie voorkomen, bezoekers trekken en helpen bij het creëren van aantrekkelijke vestigingsklimaten, voor zowel (jonge) ondernemers als voor inwoners. Een uniek DNA van de binnensteden en dorpskernen en een duidelijke profilering zijn hierbij belangrijke voorwaarden; wat heeft een specifieke binnenstad de regio te bieden en is dit complementair met wat er in andere binnensteden te vinden is? Hierbij moet er dus nagedacht worden over een duidelijk verhaal van de steden, dorpen en regio’s en accenten moeten worden gelegd. Verschillen tussen Noord-, Midden- en Zuid-Limburg zijn hierbij denkbaar en misschien zelfs noodzakelijk. Citymarketing kan hierbij gezien worden als een belangrijk instrument, wat ook regionaal verder kan worden versterkt. Het idee dat Limburg ‘een appendix’ is van Nederland, kan hierbij een stimulerend effect hebben. Ook de grens met Duitsland en België kan in dit opzicht kansen bieden. Echter brengt de nabijheid van de grens ook beperkingen met zich mee, zoals het andere btw-stelsel in Duitsland.

Al met al is er veel potentie voor de Nieuwe Limburgse Binnenstad, zowel in de steden als dorpen. Door het benutten van de regionale concurrentiekracht en samenwerking en het ontwikkelen van nieuwe coalities en samenwerkingsverbanden op binnenstadsniveau wordt deze potentie meer benut. Zo maakt de Limburgse binnenstad in de toekomst hopelijk de transformatie van winkelhart naar bruisend stadshart.

Deze bijeenkomst maakte deel uit van de zogenoemde binnenstadslabs die in het kader van het Kennisnetwerk Nieuwe Binnensteden georganiseerd worden door RUIMTEVOLK in provincies, regio’s en gemeenten. Deze binnenstadslabs zijn interactieve werksessies op maat rondom een specifiek lokaal, regionaal of thematisch vraagstuk. Het doel van een binnenstadslab is om partijen en stakeholders te voorzien van gewenste kennis en nieuwe perspectieven. Door een intensieve en zorgvuldig voorbereide sessie worden de partijen in relatief korte tijd een paar stappen verder gebracht. 

Dit artikel is geschreven door Roos van Aartsen en Christel van Wijk (RUIMTEVOLK)